Kwestie Inclusief Leiderschap
Het Lab Toekomstige Generaties buigt zich in 2021 over hoe het hoger onderwijs kan bijdragen aan een inclusieve en menswaardige samenleving, voor huidige en toekomstige generaties. Wat is de mooist mogelijke toekomst op dit vlak? Welke vragen moeten we onszelf stellen? En welke aanbevelingen zien we?
Video kwestie Inclusief Leiderschap
Urgentie
Een inclusieve samenleving voor toekomstige generaties is er een waarin iedereen tot zijn/haar/hun recht komt, gelijk wordt behandeld, en verschillen worden gewaardeerd. Inclusie in het onderwijs is nauw verwant aan de identiteit van democratische samenlevingen, aldus de Onderwijsraad (2020). De studenten van nu zijn de inclusieve leiders van morgen, die een samenleving kunnen vormgeven die het geheel dient.
Inzichten
Laat alle bloemen bloeien, laat alle leiders groeien. Dat was de inspiratie waarmee illustrator Lisa Dröes onze belangrijkste inzichten in beeld heeft gevat. We geven je graag een rondleiding door de tekening.
De populatie
Wie komt er in het hoger onderwijs terecht? Hoe kan een ieder zijn of haar leiderschap ten volste ontwikkelen? Voor een onderwijsinstelling die haar studenten een inclusieve mindset wil meegeven is het belangrijk om zelf ook proactief inclusief te zijn. Het is van belang dat iedere student en elke medewerker van een hoger onderwijsinstelling zich bewust wordt en blijft van de eigen vooroordelen en uitsluiting tegengaat. Denk aan antiracisme, anti-seksisme, anti-ableism en anti-heteronormativity in bereik, personeelsbeleid en cultuur binnen de onderwijsinstelling.
Daarbij is het ook belangrijk dat een onderwijsinstelling zich actief afvraagt welke mogelijke studenten zij nog niet bereikt. Wat kun je bijvoorbeeld betekenen voor ongedocumenteerde mensen in de omgeving van de hogeschool of universiteit? En waar zitten de obstakels voor doorstroom vanaf andere vormen van onderwijs?
Het begrip ‘radical hospitality’ ofwel radicale gastvrijheid is daarbij relevant: het leveren van buitengewone inspanning om mensen zich welkom te laten voelen. Dit concept richt zich op het afbreken van barrières die mensen ervan weerhouden deel te nemen aan een activiteit of gemeenschap.
Het curriculum
Het curriculum (de leerstof en onderwijsdoelen) is een belangrijke factor in het begeleiden van de inclusieve leiders van de toekomst. Waar in de vormgeving van curricula nu prestatie en doelgericht leren voorop staan, is het belangrijk om ruimte te scheppen voor experimenteren, verschillende manieren van leren en diverse onderwerpen. De community van studenten is een belangrijke – maar nog onvoldoende gehoorde – stem in het bepalen van het curriculum.
Daarnaast is het als onderwijsinstelling belangrijk aandacht te besteden aan de brede maatschappelijke context. In plaats van in silo’s te denken, beginnen we te zien dat een holistische blik steeds crucialer wordt in het aangaan van de grote maatschappelijke uitdagingen: in de illustratie afgebeeld als één grote bloem die van verschillende kanten wordt bekeken. Een ingenieur moet ook mensenrechten en ecologie begrijpen. De muren tussen onderwijsinstelling en maatschappij worden daarbij stukje bij beetje afgebroken.
Ook zijn ‘soft skills’ – luisteren, communiceren, respecteren – een belangrijk onderdeel van het opleiden van inclusieve leiders, als vast onderdeel van de curricula.
Het onderzoek
Wat je water geeft, dat groeit. Als we onderzoek doen naar de thema’s die inclusie bevorderen, dan komt inclusie dichterbij. Idealiter bezien we ieder onderzoeksthema vanuit een holistisch perspectief, en met een lange-termijn blik: van verleden via het heden naar de toekomst. Waar willen we uitkomen, in wat voor maatschappij willen we leven?
We kunnen maatschappelijke uitdagingen bovendien veel actiever vanuit verschillende wereldbeelden onderzoeken. Dit als alternatief voor ‘tunnelvisie’ in de vorm van eurocentrisme, antropocentrisme of puur economisch gedreven onderzoekswerk.
Onze onderzoeksagenda moet democratisch zijn: naast partijen als het NWO, de Europese Commissie en professoren is het belangrijk dat studenten en stakeholders in de samenleving mede bepalen waar onderzoek naar wordt gedaan. Ook de minder tastbare, of zelfs onzichtbare, problematiek verdient aandacht. Terra incognita (het Grote Onbekende), here we come!
Weg van de Kwestie
Om tot deze resultaten te komen heeft het Lab Toekomstige Generaties de verschillende stappen van de ‘Weg van de Kwestie’ doorlopen. Van het selecteren van de kwestie, tot een Toekomstraad om brede input te verzamelen rondom de mooist mogelijke toekomst, tot een stakeholdersonderzoek en Quickscan, tot de Uitspraak die je hier kunt lezen.
Inspiratiesessie 20 september
Op 20 september 2021 van 14:00-15:00 uur 2021 organiseert het Lab Toekomstige Generaties een inspiratiesessie over Inclusief Leiderschap en de Rol van het Hoger Onderwijs. Werk of studeer je in het hoger onderwijs of ben je op een andere manier betrokken bij het vormen van het leiderschap van de toekomst? Je bent van harte welkom! We gaan een open gesprek met elkaar aan en nodigen professionals op het gebied van inclusie uit om met ons mee te kijken. Onder meer met Naomi van Stapele, lector in Inclusive Education aan de Haagsche Hogeschool en Bernice Feller-Thijm, Inclusivity Strategist. Schrijf je in door een mail te sturen naar miranda@labtoekomstigegeneraties.nl
Mede mogelijk gemaakt door Goldsmeding Foundation
Over de Goldschmeding Foundation voor Mens, Werk en Economie
De Goldschmeding Foundation werkt aan een betere wereld waarin Mens, Werk en Economie met elkaar in balans zijn én elkaar versterken. Wij doen dit vanuit de overtuiging dat deze ontstaat als mensen elkaars belangen dienen. De Foundation ondersteunt daarom – met inzet van donaties, netwerk en kennis – zowel excellent wetenschappelijk onderzoek als innovatieve praktijkprojecten, die bijdragen aan een Inclusieve Arbeidsmarkt, Duurzaam Werk en een Menswaardige Economie.
